“De razendsnelle opkomst van digitale munten, ook wel cryptocurrencies genaamd, volgen wij op de voet. Sinds kort noemt de Bank for International Settlements (BIS) deze munten ‘private digital tokens’ (PDT) waarvan de Bitcoin de bekendste is, maar lang niet de enige. Vraag is hoe wij als Centrale Bank hier mee omgaan?”, zo stelde Tim Hermans, directeur-secretaris bij de Nationale Bank van België (NBB) en FEB-alumnus (EW 1997) tijdens een bezoek van Ekonomika Alumni Brussel aan het schitterende Museum van de Nationale Bank op 15 mei 2018. Tim Hermans werd voortreffelijk ingeleid door prof. Tom Van Puyenbroeck van de campus Brussel van FEB.

“De opkomst van de digitale munten is onlosmakelijk verbonden met de onderliggende technologie, en dat is die van de zogeheten ‘distributed ledger technology’ (DLT). Deze technologie biedt de mogelijkheid van een gedecentraliseerd boekhoudsysteem, aangezien het door de gebruikers van het systeem wordt gedeeld – distributed ledger of register – en dat zelfcontrolerend werkt.” Dit digitaal geld laat bijgevolg betalingen peer-to-peer toe, en dus zonder centrale tussenpersonen. In die zin komt digitaal geld in concurrentie met conventioneel of regulier geld, en behoeft het geen intermediatie door een Centrale Bank.” Tim Hermans wijst erop dat digitaal geld niet hetzelfde is als elektronische betalingen. Want bv. elektronische overschrijvingen gebeuren nog steeds via een centrale entiteit en betreffen regulier geld dat we kennen van de bankbiljetten.

Maar is men nu al zover dat privaat digitaal geld de rol van regulier geld kan overnemen? Tim Hermans: “Daar zijn drie voor waarden voor nodig. Vooreerst moet het een efficiënt ruilmiddel zijn, ten tweede een veilige opslag van vermogen, en ten derde een stabiele rekeneenheid. Maar die digitale munten of PDT’s zijn inherent volatiel. Dat komt omdat zij geen fundamentele waarde hebben. Het gebruiksgemak, of de functie van ruilmiddel, is evenmin groot. Betalingen met Bitcoin bv. vergen gemiddeld 17 minuten, de tijd nodig om de transactie in het systeem door een voldoende meerderheid te laten valideren. En het vreet energie. De transacties in Bitcoin vertegenwoordigen het energieverbruik van een land zoals Zwitserland, zowat 0,5% van de wereldwijde energieconsumptie. En is het veilig? Dat wordt beweerd, want de transacties gebeuren met een inscriptie die niet ontrafeld kan worden. Maar al zijn de transacties veilig, de rekeningen zelf zijn dat niet noodzakelijk: die zijn beschermd met een paswoord, en er is al méér dan één digitale portefeuille gestolen door hackers. Een stabiele rekeneenheid is het al evenmin. Herinner u nog maar enkele maanden geleden dat de waarde van een Bitcoin in een recordtijd was opgeklommen van 2.000 dollar naar 20.000, en kort daarna weer onder de 5.000 dollar dook. De volatiliteitvan deze cryptomunten is zestien maal groter dan die vanreguliere munten. Hun fundamentele waarde wordt alleenbepaald door speculatie. Want interest geven ze ook niet.”

Tim Hermans stelde verder dat digitaal geld de waarde of hetvermogen ook niet garandeert. Een Centrale Bank garandeert veel beter de waardevastheid, en beschermt bijgevolg veelbeter het vermogen. Digitale munten kunnen dus de rol vanCentrale Bank-geld niet overnemen. Die rol houdt in dat eenCentrale Bank ook een macro-economisch stabiliteitsbeleid kanuitvoeren, zoals het onder controle houden van de inflatie.Dankzij het monetair beleid kunnen wijzigingen in de koopkrachtbeperkt blijven.

Wil u investeren in privaat digitaal geld? Tim Hermans geeft enkele richtlijnen: “Wees waakzaam, u kan er veel kapitaal aan verliezen, omwille van de grote volatiliteit. Weet ook dat vele PDT’s gelinkt zijn aan illegale activiteiten, wegens de anonimiteitvan de transacties. Al is anonimiteit nooit ‘absoluut’. PDT’s veranderen ook continu, door de veranderingen aan de onder liggende technologieën.” Bitcoin en andere digitale munten zijn nu op wereldschaal nogmaar een marginaal fenomeen.

Tim Hermans

Maar wat als zij op lange termijn zo’n groot succes worden dat zij regulier geld zouden vervangen? “Dat is een risico voor de stabiliteit van het financieelsysteem. En de ECB kan dan de rol van ‘lender of last resort’niet meer spelen. Juist omwille van die potentiële evoluties volgtde NBB de PDT’s van nabij op. En we onderzoeken ook of wijzelf geen ‘digitale bankbiljetten’ moeten uitbrengen. Wij doendaar veel onderzoek naar. Maar daar zijn heel veel aspecten aanverbonden: welke kenmerken moet zulk digitaal geld danhebben? Welke limieten leggen we op aan dat systeem? Zo kan je bijvoorbeeld in principe technisch heel makkelijk negatieve interestvoeten aanrekenen op digitale rekeningen, bv. met het oog op het aanwakkeren van de consumptie, maar of dat ook opportuun is een andere zaak? Wat met het opgeven van de anonimiteit? ”

Tim Hermans wijst in dat verband ook op nog een ander aspect: de verdringing van commerciële banken in dit verhaal, vermits Centrale Banken dan belangrijker worden voor de afhandeling van transacties, zeker voor en tussen particulieren. Wat is dan de toekomst van de commerciële banken? Kortom, veel (onopgeloste) vragen. Maar zowel de Bitcoins van deze wereld als de Centrale banken zijn niet van plan om zomaar hun plaats op te geven.

Fa Quix